گل گاوزبان ایرانی
ساليان متمادي است كه گلهاي آن در ايران بعلت معرق بودن و دارا بودن خواص درماني ديگر مخصوصاً در رفع عوارض آنفلوانزا و سرماخوردگي مصرف فراوان دارد.
ريخت شناسي گياه: گياه پايا، علفي، پوشيده از تارهاي نرم، ساقه راست يا خميده. برگها ساده دمبرگ دار، بالائيها تخم مرغي. گلها درشت، به رنگ آبي مايل به بنفش، گل آذين گرزن. ميوه فندقه و پوشيده از برجستگيهاي غده مانند (2 و 3).
محل رويش: در منجيل، ارتفاعات عمارلو، گرگان، چالوس و ارتفاعات رودبار پراكندگي دارد (3).
زمان برداشت قسمت مورد استفاده: جام گل گاوزبان را همزمان به دوره گل دهي يعني از آغاز ارديبهشت تا خرداد با دست جمعآوري ميكنند (4).
قسمت مورد استفاده: سرشاخههاي گلدار (2).
كاربرد درماني: با وجود اينكه خاصيت درماني اين گياه در هيچ يك از كتب دارويي ذكر نشده است، ولي ساليان متمادي است كه گلهاي آن در ايران بعلت معرق بودن و دارا بودن خواص درماني ديگر مخصوصاً در رفع عوارض آنفلوانزا و سرماخوردگي مصرف فراوان دارد (3). این گیاه دارای اثرات درمانی نرم کننده،عرق آور، مدر،آرامبخش و کم کننده ی سموم خون است.گل گاوزبان باعث تقویت عملکرد کلیه،کنترل بی اختیاری ادرار، رفع احتقان و تورم کلیه می شود.مصرف حداقل 5 تا 7 روز از دمکرده ی 70 گرم گل گاوزبان در نیم لیتر آب به میزان 2 تا 3 فنجان در صبح و عصر اثرات درمانی نام برده را اعمال می کند.
آثار فارماكولوژيك مشاهده شده: عصاره ی آبی گل گاوزبان دارویی مؤثر و بی خطر برای درمان بیماران مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری می باشد (5).اثر هیپولپیدمیک فلاونوئیدهای موجود در در گل گاوزبان و قابلیت از بین بردن رادیکال های آزاد و خواص آنتی اکسیدانی نیز طی مطالعات مختلف نشان داده شده است.ترکیبات قلیایی،گلیکوزید پیرولیزیدین و لیپیدهای مفید موجود در بخش های مختلف گل گاوزبان دارای فعالیت آنتی اکسیدانی،حفاظت کننده ی مخاط معده،کاهش دهنده ی قند خون و خواص تعدیل کننده ی عوارض قلبی- عروقی آن تأیید شده است (9-6).گل گاوزبان از مهمترین گیاهان دارویی در طب سنتی ایران به شمار می رود و گل های آن دارای اثرات ضد التهابی، ضد دردی، ضد اضطراب و ضد افسردگی می باشد.و در تحقیقات ثابت شده است که این گیاه حاوی مقادیر زیادی فلاونوئید است که با اتصال به گیرنده های بنزودیازپینی می تواند اثرات مشابه آن ها ایجاد نماید.همچنین برطرف کننده ی تپش قلب بوده و در بیماران کلیوی مؤثر می باشد و اثرات ضد میکروبی و ضد سرطانی آن به اثبات رسیده است (7،10).مطالعات نشان می دهد که لینولئیک اسید موجود در گل گاوزبان سبب افزایش وزن و رزمارینیک اسید سبب اثرات ضد دیابتی در موش های صحرایی شده و قادر است قند خون موش های دیابتی را کاهش دهد.بنابراین این گیاه با ترکیبات آنتی اکسیدانی از طریق مقابله با استرس اکسیداتیو ناشی از هیپرگلیسمی دیابتی،در بهبود این بیماری مؤثر باشد (11،12).
منع مصرف: این گیاه به دلیل داشتن ترکیبات آلکالوئیدی برای زنان باردار مضر می باشد.همچنین استفاده ی بیش از حد از گل گاوزبان با دوزهای بالا سبب آسیب به سلول های کبدی می شود(5).
تركيبات شيميايي: مطلبي يافت نشد. نحوه و ميزان مصرف: مطلبي يافت نشد. مصرف غذايي: ندارد. نام تجاري دارو ساخته شده از گياه: ندارد.
منابع:
1- مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
2- قهرمان، احمد. فلور ايران (جلد 1). موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع، 1362: 74
3- زرگري، علي. گياهان دارويي. (جلد 3) موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 538
4- Hooper D. Useful Plants and Drugs of Iran and Iraq. Chicago: Field Museum of Natural History 1937: 115
5-سیاح برگرد،م.بوستانی،ح.،سیاح،م.،فضیله،ف.،کمال نژاد،م.،آخوند زاده،ش،1384،اثر بخشی عصاره ی گل گاوزبان ایرانی (Echium amoenum) در درمان اختلالی- وسواسی اجباری،فصلنامه گیاهان دارویی،دوره 4.شماره 15-صفحه 43.
6-Roeder E. Medicinal plants in China containing pyrrolizidine alkaloids. Pharmazie2000;55:711-26.
7-Ranjbar A, Malekirad AA, Vakilian K, Khorami S, Safarabadi M, Shahmoradi A, et al. Antioxidant activity of Iranian Echium amoenum fisch and amp C.A.Mey flower decoction in humans a cross-sectional before/after clinical trial. Evid Based Complement Altern Med 2006; 3:469-73.
8-Ahmed M, Saleh O, Tamimi GM. Effect of Anchusastrigosa root aqueous extract on gastric ethanol induced ulcer in laboratory animals. J Enthnopharm1998; 60:189-98.
9-Cheraghi J.The Effects of Hydroalcoholic Borage Extract on Serum Lipid Profile in Mice and Comparison with Lovastatin.sjimu.2016;24 (3):1-9.
10-Amirghofran Z, Azadbakht M, Keshavarzi F.Echium amoenum stimulate of lymphocyte proliferation and inhibit of humoral antibody synthesis. Ir J Med Science. 2000; 25: 119-24.
11-Coulson CB , Evanc RA. The effect of saponin, sterols and linoleic acid on the weight increase of growing rats. BR J Nutr 1960; 14: 121-34.
12-Sadeghzadeh F, Eidi A, Parivar K, et al. Hypoglycemic Effect of Alcoholic Extract of Salvia nemorosa in Normal and Diabetic Male Rats. Pejouhesh 2008; 32 (3): 233-238. Persian].
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |