ترکیبات طبیعی ضد درد

داروهای ضددرد از اهمیت ویژه‏ای ‏دردرمان برخوردار می باشند. ضددردهایی مانند مرفین و کدئین که ازخشخاش به‏دست می‏آیند مطمئن‏ترین داروهای ضددرد هستند. اگر چه از شیره این گیاه مرفین و کدئین حاصل می‌گردد ولی اثرات مخدر و اعتیاد آور تریاک (شیره خشک شده) و مشتقات نیمه صنعتی آن مانند هروئین باعث شده کشت این گیاه  با مشکلات و موانع قانونی روبرو گردد. بنابراین تلاشهای زیادی برای پیدا کردن منابع جایگزین پیش‌ماده کدئین صورت گرفته است. خشخاش ايراني(كبير) با داشتن غلظت بالای تبائین و عدم وجود مورفین به عنوان یک گیاه باارزش در این زمینه مورد توجه می‌باشد. تبائین به راحتي به كدئين تبديل شده واعتيادآور نيست و داروهای‏درمان اعتیادمانند نالوکسون و نالتروکسون ازآن‏ساخته می‏شوند.

آلکالوئید‌ها گروه بزرگی از ترکیبات طبیعی هستند که در ابتدا Vegetable Alkali نامیده می‌شدند. این ترکیبات از مهمترین فرآورده‌های متابولیسم ثانویه در گیاهان بوده و دارای یک یا چند اتم نیتروژن می‌باشند. این اتم نیتروژن معمولا در حلقه هروسیکل قرار می‌گیرد. این ترکیبات معمولا قلیایی و دارای فعالیت فیزیولوژیک می‌باشند. آلکالوئید‌ها اغلب به فرم نمک اسیدی در گیاهان یافت می‌شوند. آلکالوئیدها بر حسب تعداد استخلاف گروه نیتروژن، ممکن است نوع اول مانند مسکالین، نوع دوم مانند افدرین، نوع سوم مانند آتروپین و یا نوع چهارم مانند بربرین باشند. همچنین ممکن است این ترکیبات به حالت آزاد، به فرم نمک  و یا N- اکسید در گیاهان وجود داشته باشد. این فاکتور برروی روش خالص‌سازی و جداسازی انواع آلکالوئیدها و مشتقات آنها اثر می‌گذارد.

1-9) آلکالوئیدهای پاپاور براکته‌اتوم

آلکالوئیدهای موجود در  پاپاور براکته‌اتوم از دسته ایزوکینولین‌ها می‌باشند که به دو دسته تقسیم می‌شوند‌:

آلکالوئیدهای اصلی -که عبارتند از  تبائین ( Thebaine ) ، آلپی نی ژنین ( Alpinigenine )، 14- بتاهیدروکسی‌کدئین‌(14β-hydroxycodeine)،سالوتاریدین‌(Salutaridine)وماکرانتالین (acranataline).

آلکالوئیدهای فرعی- که شامل پروتوپین ( Protopine ) ، ایزوتبائین (‌IsoTthebaine ) مشتقات N- اکسید‌تبائین ( Thebaine N-Oxides ) ، اورنیتالیدین (‌Orientalidine ) ، نئوپین ( Neopine ) ، کدئین ( Codeine )، آلپی‌نین(Alpinine) ، مورامین (‌Muramine ) ، براکتازونین ( Bractazonine ) ، تتراهیدروپالماتین(Tetrahydropalmatine ) تبائین‌منوکراید ( Thebaine methochloride  )، اوریپاوین (Oripavine)، ماکرانتوریدین (‌Macrantoridine )، 14- بتاهیدروکسی‌کدئینون ( 14 β-hydroxy codeinone )، O- متیل‌فلاونیانتین ( O- Methyl Flavinantine ) ، N- متیل‌کوریدالدین ( N-Methylcorydaldine ) ، کوریپالین ( Corypalline )، اپی‌آلپی‌نین ( Epialpinine )، o-متیل‌کوریپالین  ( o-Methyl corypallin ) و نئودی‌هیدروتبائین ( Neodihydrothebaine ) می‌باشند.

گردآورنده:دکتر فرزانه  نباتی

منابع:

طرح پژوهشی استخراج تبائین ازگیاه خشخاش کبیردر مقیاس آزمایشگاهی گروه پژوهشی فارماکوگنوزی و داروسازی