ترکیبات شیمیایی اسانس و عرق برخی گونه ‎های گیاه بشقابی بومی ایران

مقدمه: گیاهان جنس Scutellaria، با نام عمومی skullcap و با نام فارسی بشقابی شناخته می‌شوند. این گیاهان متعلق به خانواده Lamiaceae یا نعناییان هستند. در ایران 22 گونه از جنس بشقابی وجود دارد که 10 گونه از آنها بومی ایران است. گیاهان این جنس دارای اثرات متعددی از جمله محافظت‌کننده عصبی، محافظت‌کننده کبد، ضدسرطان، ضدمیکروبی، ضدویروسی و آنتی‌اکسیدانی هستند. همچنین در شرایط بی‌خوابی و زوال عقل موثر هستند. هدف: هدف از این مطالعه بررسی ترکیب اسانس‌ها و عرق‌های برخی از گونه‌های بومی بشقابی ایران بود. روش بررسی: قسمت‌های هوایی گیاه بشقابی سنبله‌ای (Scutellaria pinnatifida) با زیرگونه‌های مختلف viridis، mucida و alpine و گونه‌های بشقابی جنگلی (Scutellaria pinnatifida) و بشقابی نمدین (Scutellaria tomentosa) از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری شدند. اسانس و عصاره هگزانی عرق‌های گیاهان منتخب در این جنس به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر به دست آمد و سپس توسط دستگاه GC-MS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که ترکیبات جرماکرن- د، مشتقات کاریوفیلن و لینالول در اسانس این گیاهان به وفور یافت می‌شود. ترپنوئیدهای اصلی موجود در عرق این گیاهان، لینالول و ترکیب 1-اُکتن-3 -اُل بود. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از آنالیز اسانس‌ها و عرق‌های گونه‌های مختلف بشقابی نشان داد که عوامل جغرافیایی مانند ارتفاع، فصل جمع‌آوری گیاهان و ... می‌تواند بر تولید متابولیت‌های ثانویه گیاهی موثر باشد.