سیاه دانه و اثرات محافظتی در جراحات کبدی
درمان آسیب¬های کبدی و کاهش عوارض ناشی از جراحی و شیمی¬درمانی یکی از مهمترین چالش¬های مهم جامعه پزشکی است. در برخی از موارد به دلیل شرایط ویژه بیمار و مرحله پیشرفت بیماری امکان استفاده از شیوه¬های مرسوم پزشکی یعنی جراحی و شیمی¬درمانی وجود ندارد.
یکی از راههای فائق آمدن بر این چالش پیش درمان و مراقبت بعد جراحی با استفاده از گیاهان دارویی به ویژه سیاهدانه (Nigella sativa) به دلیل دارا بودن ترکیب تیموکوئینون (Thymoquinone) است.
در سودمندی سیاه دانه همین بس که از پیامبر عظیم الشان اسلام (ص) نقل شده است: "همانا در سیاهدانه شفای هر بیماری به جز مرگ است".
مصرف سیاه دانه در فرهنگها و جوامع مختلف به دلیل خواص بیشمار آن در درمان بیماریهای مختلف رواج داشته است. ترکیبات این گیاه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی قوی، ضد درد و التهاب، ضد سرطان، ضد جهش ژنتیکی، ضد دیابت، سمزدایی کبد و کلیه، تقویت شدید سیستم دفاعی بدن و ترمیم زخم است (1). عمل جراحی روشی طلایی در درمان (colorectal liver metastasis ( 2و (hepatocellular carcinoma (3 است. . اما 10 تا 20 درصد از بیماران liver metastasis و کمتر از 30 درصد بیماران hepatocellular carcinoma به دلیل حجم و محل تومور و درجه کارکرد کبد واجد شرایط عمل جراحی هستند ( 5و4). از سوی دیگر جلوگیری از تخریب کبد، قبل و حین عمل جراحی در موفقیت عمل جراحی کبد بسیار مهم است. همچنین روشهای شیمیدرمانی نوین مانند اگزالیپلاتین و ایرینوتکان باعث آسیب به پارانشیم کبد و ایجاد سندرم انسداد سینوسی و استیتوهپاتیت میشوند(6). که هر دوی این آسیبها موجب ایجاد عوارض بعد عمل از جمله سیروز کبدی خواهند شد(7). بدلیل اثرات سمی داروهای جدید شیمیایی میل به یافتن جایگزین آنها افزایش یافته است.
گیاهان دارویی منبعی کلیدی برای استخراج داروها بوده که با تولید ترکیبات مختلف طیف وسیعی از داروها را عرضه میکنند. در این میان ترکیبات مختلفی از جمله رسوراترول (پوست انگور)، کاتچین (چای سبز)، آلکالوئیدهای بنزیل ایزوکیئینولین (گیاه استفانیا) و تیموکوئینون ( گیاه سیاه دانه)به عنوان ترکیبات محافظت کننده کبد شناسایی شده اند. در این میان تیموکوئینون با دارا بودن اثرات گسترده دارویی از جایگاه ویژهای برخوردار است.
بررسی 92 مقاله در بازه زمانی 1999 تا 2017 که دارای کلمات کلیدی جراحات کبدی و تیموکوئینون بودند نشان داد تمامی محققان به کاهش جراحات کبدی تحت تاثیر استفاده از تیموکوئینون در حیوانات مدل اشاره کردهاند، اما هنوز موردی از استفاده در مدل انسانی وجود نداشت. تمامی تحقیقات نقش آنتی اکسیدانی قوی ، ضد التهابی ،اثرات ضد باکتری و ضد سرطان زایی تیموکوئینون سیاه دانه را تایید کردهاند(8).
منابع:
Ali BH and G. Blunden. Pharmacological and Toxicological Propertie of Nigella sativa. Phytotherapy Research 2003; 17(299): 299-305.
Arru, M.; Aldrighetti, L.; Castoldi, R.; Di Palo, S.; Orsenigo, E.; Stella, M.; Pulitano, C.; Gavazzi, F.; Ferla, G.;Di Carlo, V.; et al. Analysis of prognostic factors influencing long-term survival after hepatic resection for metastatic colorectal cancer. World J. Surg. 2008, 32, 93–103.
Andreou, A.; Vauthey, J.N.; Cherqui, D.; Zimmitti, G.; Ribero, D.; Truty, M.J.; Wei, S.H.; Curley, S.A.; Laurent, A.; Poon, R.T.; et al. Improved long-term survival after major resection for hepatocellular carcinoma: A multicenter analysis based on a new definition of major hepatectomy. J. Gastrointest. Surg. 2013, 17, 66–77.
Choi, D.; Lim, H.K.; Rhim, H.; Kim, Y.S.; Yoo, B.C.; Paik, S.W.; Joh, J.W.; Park, C.K. Percutaneous radiofrequency ablation for recurrent hepatocellular carcinoma after hepatectomy: Long-term results and prognostic factors. Ann. Surg. Oncol. 2007, 14, 2319–2329.
Llovet, J.M.; Fuster, J.; Bruix, J.; Barcelona-Clinic Liver Cancer, G. The Barcelona approach: Diagnosis, staging, and treatment of hepatocellular carcinoma. Liver Transpl. 2004, 10 (Suppl. 1), S115–S120.
Robinson, S.M.; Wilson, C.H.; Burt, A.D.; Manas, D.M.; White, S.A. Chemotherapy-associated liver injury in patients with colorectal liver metastases: A systematic review and meta-analysis. Ann. Surg. Oncol. 2012, 19,4287–4299.
Karoui, M.; Penna, C.; Amin-Hashem, M.; Mitry, E.; Benoist, S.; Franc, B.; Rougier, P.; Nordlinger, B. Influence of preoperative chemotherapy on the risk of major hepatectomy for colorectal liver metastases. Ann. Surg.2006, 243, 1–7.
Tekbas A, Huebner J, Settmacher U, Dahmen U. Plants and Surgery: The Protective Effects of Thymoquinone on Hepatic Injury-A Systematic Review of In Vivo Studies. Int. J. Mol. Sci. 2018, 19, 1085; doi:10.3390/ijms19041085.
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |