دانستنی های جذاب دنیای گیاهان -گیاه باقلای مردابی، لاله مردابی، ثعله باقلی Nelumbium
باقلای مردابی، لاله مردابی یا ثعله باقلا گیاهی است آبزی با نام علمی Nelumbium و نام انگلیسی Nelumbo که متعلق به تیره تیره نیلوفر آبی Nymphacea میباشد
از این جنس گونه های محدودی در جهان وجود دارد و یک گونه بومی آن نیز با نام علمی capsicum Nelumbium در تالاب های بزرگ و عمیق سواحل جنوبی خزر در استان های گیلان ( انزلی تا لاهیجان ) و مازندران (ساری تا بابلسر ) وجود دارد.
گیاهانی هستند آبزی، با برگ شناور غیر آزاد، علفی پایا با ریزم های قوی و ضخیم، برگهای پهن و مدور (لادنی) و گلها نیز درشت، صورتی رنگ، پرپر، با کاسه رنگین که در تابستان شکوفا می شوند. گلها منفرد، منظم، دو جنسی که با دمگل بلند خود از ریزوم جدا شده در سطح آب یا کمی بالاتر از آب باز می شود. در مرکز هر گل جسمی به نام کوهان به شکل هرم واژگون قرار دارد که به پایه میوه یا پایه مادگی (ژینوفور) معروف است . سطح بالائی آن تخت و چاله دار که در هر فرورفتگی یک برچه قرار دارد. میوه خشک از نوع فندقه مرکب، بیضوی، شبیه به زیتون، با پوسته ضخیم و چوبی و برنگ قهوه ای تیره که مغز آن (دانه) حجیم و خوراکی، طعم و مزه باقلا دارد.
خواص و مصارف گیاه:
به دلیل داشتن برگهای پهن و مدور، گلهای درشت و خوشرنگ کاربرد تزئینی دارد و در استخر ها و حوض ها، آکواریوم های بزرگ کشت می گردد
- اندام گیاه بویژه در ریزم آن ترکیباتی از نوع آلکالوئید با نام های نوفارین و نوفاردین همراه با گلیکوزیدی به نام نیمفئین وجود دارد که خاصیت ضد توموری داشته و با نظر پزشک برای کنترل انواع سرطان تجویز می شود.
- ریشه و ریزم جوان، برگهای نو رسته، غنچه، گل و اجزای آن خوراکی و سرشار از مواد آلی بویژه قند و پروتئین، مواد معدنی نظیر کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم و روی همچنین ویتامین های مختلف C, گروه B است و به صورت خام در ترکیب سالاد و ترجیحا" در غذاهای پختنی و کم نمک نظیر پلو، سوپ، آش و کوکو و غیره استفاده می کنند
- از برگهای قدیمی تر برای پیچیدن غذاهائی مثل دلمه، خمیر نان بویژه در پخت های تنوری و زیر خاکستر داغ استفاده می کنند. بدیهی است در این روش از محتویات پخته شده برگ استفاده می کنند.
- دانه های رسیده گیاه خوراکی و بیشتر به صورت پخته شده همراه غذاهای پختنی شبیه لپه، باقلا، نخود فرنگی، لوبیا و عدس و گاهی برشته شده و تنوری شبیه به آجیل استفاده میشود.
- از گلبرگ های گیاه برای تزئین غذا، نان، کیک و سالاد و گاهی در تهیه مربا استفاده می شود.
- از پرچم های معطر گیاه پس از خشک و نیمکوب کردن در ترکیب انواع چای گیاهی، دمنوش ها و جوشانده ها استفاده می کنند.
تکثیر گیاه به دو روش زایشی با استفاده از بذر (میوه) رسیده و تیمار شده و رویشی با ریزم امکان پذیر است
گردآورنده:دکتر مجید قربانی نهوجی
منابع:
زرگري، علي. گياهان دارويي. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1376: 192
قهرمان، احمد. كورموفيتهاي ايران (سيستماتيك گياهي). جلد دوم. مركز نشر دانشگاهي، 1373: 257 و 266
مظفريان، ولي الله. شناخت گیاهان دارویی و معطر ایران. انتشارات فرهنگ معاصر، 1391
میرحیدر، حسین. معارف گیاهی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1372-1373
قربانی نهوجی، مجید، سیستماتیک گیاهی 1 و 2، جزوه دانشگاهی
قربانی نهوجی، مجید، گیاهان کاربردی، جزوه دانشگاهی
شما می توانید این خبر را در قالب یک فایل PDF چاپ یا ذخیره کنید. |